Jæja, búinn að hlusta á þátt 1-2 af þessum mjög svo áhugaverðu þáttum um framhaldsskólastigið. Frábært og merkilegt framtak að fara svona djúpt og ítarlega í málefni menntakerfisins, alltaf mikilvægt og kannski sérstaklega núna.
En. Að sjálfsögðu er ég með athugasemdir.
Rétt að slá þann varnagla að hér eru bara komnir tveir þættir af sex, svo eflaust á eftir að taka á öllum þeim málum sem ég fjalla um hér að neðan síðar. Hins vegar finnst mér vera búið að slá ákveðin tón sem gefur í það minnsta nokkuð skýra vísbendingu um hvað kann að vera í vændum.
Það sem mér finnst kannski helst að þáttunum tveimur og fer aðeins í mig, svo ég sé alveg heiðarlegur, er hversu neikvæður tónninn er. Hafandi starfað í framhaldsskóla í næstum því þrjá áratugi og fylgst með ýmsu því sem rætt er í þáttunum finnst mér óþarflega harður dómur kveðinn upp yfir okkur. Átta mig á að það neikvæða selur, en það er eins og þáttastjórnandi leiði viðmælendur áfram í átt að einhverju neikvæðu og nánast eins og hlakki í henni yfir hörmunginni. Öðru hvoru heyrist eitthvað um að kerfið hafi bæði "kosti og galla" en lítið er um að fyrri hluti jöfnunnar fái að líta dagsins ljós.
Kannski er ég bara eitthvað nojaður.
Aðalillmenni þeirrar sögu sem þarna er sögð er námskráin frá 2011 með því mikla frjálsræði (lausung og óráðsíu) sem henni fylgir. Látið er að því liggja að hún hafi einhvern veginn skollið á með brauki og bramli. Staðreyndin er að tilkoma hennar var löng og erfið og voru margir skólar sem streittust ötullega á móti og voru þvingaðir til hlýðni, það er að segja sérstaklega þar sem kemur að því að stytta námið. Styttingin er vitaskuld bara ein hlið þess máls, og frjálsræðið annað. Þriðja atriðið sem enn hefur ekki verið rætt er hvernig áfangakerfið með sínum einingum og uppbroti námsferla er þvingað upp á alla skóla og síðasta vígi "einingaleysis" féll endanlega, það er að segja MR, og ég held að þau hafi í raun borið töluverðan skaða af því að standa uppi fyrir fjölbreytileika í menntakerfinu en haft ósigur, og reyndar held ég að svipaða sögu megi segja af MH. Jákvæðar hliðar nýju námskrárinnar voru að það komu fram áhugaverð ný námsform, eins og lotukerfin í MS og FG (sem eru reyndar víða), og margvíslegar áhugaverðar námsbrautir eins og td. Nýsköpunar og listabrautin í Versló sem ég er mjög stoltur að hafa verið með í að skapa, en þar er komin ein helsta útungunarstöð fyrir íslenskar sviðslistir undanfarin ár að mínu viti. Án nýju námskrárinnar hefði hún td. aldrei orðið til. Fjarnámsflóran er líka mjög fjölbreytt á Íslandi, og fyrirbæri eins og Menntakólinn á Tröllaskaga er tam. merkilegt rannsóknarefni í því sambandi. Þessari flóknu og merkilegu atburðarás eru ekki gerð sérstaklega góð skil í þáttunum, ekki enn amk. Helst er að skilja af þeim að framhaldsskólar séu einhver einsleit súpa þar sem nemendur kaupa sér eins léttar einingar og þau geta til að blekkja sig inn í háskólanám sem þau ráða svo ekkert við.
Áfangakerfið er sumsé gert alrátt með nýju námskránni og mér finnst í þáttunum eins og almenn afstaða allra þar sé að það sé náttúrulögmál, meðan í raun er það frekar sérkennilegt íslenskt fyrirbæri. Það hefur mikla kosti, en það hefur líka mikla galla, eins og ég hef nú reifað áður hér á þessum vettvangi. Gagnrýni Atla Harðarsonar í þáttunum á hæfniviðmið, sem ég held að sé mikilvæg og allrar athygli verð, á í raun enn betur við þegar kemur að einingum. Þegar verið er að velta fyrir sér hvað einhver kann í stærðfræði segir einingafjöldi líklega bara nánast ekki neitt, og eiginlega ekki heldur einingar/ einkunnum. Hæfniviðmiðakerfi og áfangakerfi eru kerfi sem taka yfir og við verðum þjónar taflna og excelskjala sem segja frekar lítið um raunverulegt innihald starfsins. Ég held samt að sá skaði sem Atli ætlar hæfniviðmiðakerfinu sé mjög yfirdrifinn - almennt í framhaldsskólum held ég að þessar hæfniviðmiðapælingar hafi ekki skilað sér mjög vel í starf hins almenna kennara sem ég held að sé nú bara vel. Skaðinn sem ég held að áfangakerfið, og sérstaklega þá í hinum svokölluðu áfangaskólum, valdi er að það dregur úr umhyggju kennara og skólans gagnvart nemendum sínum sem kemur niður á náminu - eins og ég hef reifað í öðrum bloggum.
Ein megintilgáta þáttanna er að kennslu í stærðfræði og stem greinum hafi hnignað verulega. Ég leyfi mér aðeins að efast um að þarna hafi orðið einhver stórkostleg hnignun eða breyting. Mig grunar að áratugum saman hafi nemendur sem standa sig vel í þessum greinum fyrst og fremst komið úr nokkrum skólum og að á þessu hafi orðið lítil sem engin breyting. Þetta er fyrst og fremst félagslegt mál og tengist menningu, aðgangi að stuðningi heima fyrir o.s.frv. og lýtur nákvæmlega sömu lögmálum og í öðrum löndum. Nemendur sem komast inn í og ná prófum í þessum skólum hafa almennt mun betri stuðning heima fyrir og aðgang að félagsneti sem ekki býðst öðrum nemendum af öðrum stéttum, uppruna o.s.frv. Þetta er vitaskuld félagslegt óréttlæti, en það er ekki nýtt og skólarnir eru bara hluti af mun stærra kerfi sem þarf rótttækar ráðstafanir til að breyta. Og eins og bent er á í þáttunum, og hér er ég sammála, þá vantar almennileg gögn um þetta, en fyrst þarf að kortleggja og svo að bregðast við, en lausnir gætu innihaldið:
-ókeypis hágæða námsgögn fyrir alla (vissulega mal sem er komið inn á í þáttunum)
-tryggja að kennarar allra greina séu vel menntaðir í þeim í öllum skólum - td. mætti bjóða öflugum kennurum með góða menntun hlunnindi og hærri laun fyrir að kenna í skólum sem þurfa búst
-öflugt samstarf milli skóla um deilingu á námsefni og framsæknum kennsluaðferðum
-stuðning við nemendur sem vilja komast í skóla sem þeim hentar
-ýmsar útfærslur á kvótakerfum, td. hugsa ég að hverfisskólafyrirkomulag stuðli að félagslegu réttlæti
-breyta áfangaskólum í bekkjarskóla, að bekkjarskólar séu ekki einungis aðgengilegir elítunemendum
Eitt sem ég velti fyrir mér varðandi skort á nemendum með almennilega færni í stemgreinum er mikil aðsókn í þá skóla sem gera miklar kröfur og svo líka ótrúlegur fjöldi nemenda sem taka A-prófið til að komast í læknisfræði og síðan sá stóri hópur ungra íslendinga sem sækir læknisfræði nám úti um lönd. Ég er náttúrulega ekki með tölfræði uppi á borðinu, en þarna fer held ég harðsvírað, -duglegt stemlið sem við munum örugglega búa að í framtíðinni. Ég velti líka aðeins fyrir mér þegar kemur að háskólastiginu (þetta er byggt á persónulegri upplifun en ekki djúprýndum gögnum) að þegar kemur að kennslu á háskólastiginu í þessum merkilegu greinum að þar væri hægt að bæta eitthvað. Ég held að þar snúist þetta ekki bara um að slá af kröfum, þó kannski þyrfti að byrja aðeins fyrr fyrir suma nemendur, heldur frekar að í náttúru- og verkfræðigreinum td. ríki ákveðin stemming sem er skyld einhverju sem kalla mætti "eitraða karlmennsku" sem er frekar svona kuldaleg og mannfjandsamleg, en kannski eru þetta fordómar og vonandi kemur önnur þáttaröð um háskólastigið.
Síðasta atriðið sem ég reikna með að eigi eftir að koma þáttur um er hið stórsérkennilega fyrirbæri sem er félagslíf í íslenskum framhaldsskólum. Nemendafélögin standa í stórbissness í skemmtanahaldi (og sumir segja jafnvel sprúttsölu) og nemendur reka þessi batterí nánast óháð kennurum og stjórnendum skóla. Undanfarin ár hefur svo viðskiptalífið tengst þessari merkilegu starfsemi með ansi beinum hætti og fer þar minn ágæti skóli fremst í flokki. Þetta er mjög áhugavert dæmi - krakkar læra alveg rosalega af því að taka þátt í þessu, en hins vegar er líka mikil vettvangur klíkumyndunar og ákveðinnar frekar leiðinlegrar neyslumenningar líka einkenni á þessu - afar mikilvægt rannsóknarefni - og líkt og opna og frjálsa námskráin algjörlega úník íslenskt dæmi.
Hlakka til að hlusta á meira og kannski finnið þið það hjá ykkur að skamma mig fyrir einhverja vitleysu sem ég fer með hér að ofan, það væri gaman!
ha ha ... eru krőfur nú orðnar ad eitraðri karlmennsku !
ReplyDelete-gettu hver-