Vinnuaðstaða í framhaldsskólum

Um daginn kom í heimsókn til okkar í Versló Anna Kristín Sigurðardóttir og talaði við okkur um hugmyndir um nemenda í framahaldsskólum um það hvernig aðstæður þeim þættu bestar til náms. Var þetta mjög áhugavert spjall, en niðurstöðurnar sem hún kynnti eru hluti af þessari viðamiklu úttekt á starfi í framhaldsskólum. Nemendur eru hrifnir af því að sitja í eyjum, en ekki hrifnir af því að sitja í 'hefðbundinni' uppröðun, og allra síst finnst þeim gott að vinna í hefðbundinni tölvustofu - enda minna þær starfsaðstæður að nokkru leyti á það sem húsdýrum er boðið upp á og þykir ekki gott.

Stuttu eftir að hafa tekið þátt í þesari umræðu stýrði ég litlu heimspekikaffihúsi í Tveimur heimum, samæðan fór fram í kringum borð í mjög kósí herbergi með sófa, dýnu og púðum, svona jógastemming í loftinu. Og ég hugsaði um klínískt hreinu og kassalöguðu stofurnar sem ég er vanur að kenna í.

Þá minntist ég líka samræðurýmisins hjá Brenifier í Argenteuille þar sem setið er í hring á alskonar stólum, fullt af bókum er upp í hillu og heimilislegt andrúmsloft - sem reyndar getur orðið ansi intens þegar samræðan er komin í gang....

Allavega í þessu eins og mörgu öðru gæti lykilorðið verið að meira alskonar skólar og aðstæður gæti barasta verið lausnarorðið .... ef þið eigið myndir af einhverju sem passar vel við þessar pælingar þá skelli ég þeim inn í bloggið :-) ....

Menntun, sköpun og pönk

Ég var að lesa þessa grein um nákvæmlega sama efni eftir Martin Robinson. Þar getur að líta þetta skemmtilega pönk manífestó:



og hér er Vélin með Mosa Frænda, klárlega eitt af þeim verkum okkar sem myndi teljast pönk. Takið eftir mér þarna á trommunum, en ég held að ef ég tel mig vera hressan og hráan bloggara á það í enn ríkari mæli við um mig sem trommara:

Punkturinn sem Robinson er að setja fram er að margir sem hafa starfað að breytingum og stofnað það sem hann kallar 'free schools' hafi verið pönkarar í sér og ekki verið þrúgaðir af hátimbruðum kenningum í kennslufræði heldur bara látið vaða.

Á hversdagslegri nótum er þetta líka spurning um marga fleti á því hvernig kennarar nálgast starfið. Fara menn í hvern tíma með belti og axlabönd þrælundirbúnir með allar aðferðir og hvert smáatriði á hreinu.... eða kannski með svona óljósa hugmynd um ætla kannski að gera þetta ...nú eða kannski hitt? Eru verkefnin með ítarlegum útskýrinum um hvernig eigi að forma hverja setningu í verkefninu, eða kannski aðeins óljós, jafnvel ljóðræn....

Annar punktur sem hann nefnir er pælingin um kennaranám, og þá bæði hvort það þurfi að vera jafnlangt og það er og hvort það eigi að vera hagnýtt eða teórítískt, pönkaða svarið ætti að liggja ljóst fyrir. Námið ætti að vera styttra, hagnýtara og umfram allt meira alskonar. Talandi um alskonar þá er hérna hið dásamlega lag Creeps:

Ég segi semsé meira pönk í kennsluna og lífið, láta svoldið vaða, leyfa sér stundum að vera með dólg, gera mistök og vera drullusama þó einhver segi að maður kunni ekki að spila eða eitthvað. Lokum þessu með Reykjavík ó Reykjavík....

Tónahlaup

Í haust var á RÚV stutt sería sem hét Tónahlaup sem Jónas Sen sá um. Í þessum þáttum komu tónlistarmenn með frumsamin lög til hópa af grunnskólanemum sem svo útsettu þau og gerðu að sínum. Ég horfði á þessa þætti með yngri dóttur minni, Sölku og við höfðum mjög gaman. Það var skemmtilegt að fá innsýn í tónlistarkennslu í nokkrum ólíkum skólum, gaman að kynnast tónlistarmönnunum betur og frábært að fylgjast með vinnunni hjá kökkunum.

Hugmyndin að þáttunum er frábær og þetta sýnir svo vel hvað það er inspíerandi fyrir krakka að horfa á aðra krakka bauka eitthvað (annað gott dæmi er skólahreysti).... það hefði kannski mátt gera meira úr þessu, t.d. með því að allir hóparnir hittust og spiluðu saman.

Eina próblemið var kannski að lögin voru mörg hver dáldið erfið, og það verður að viðurkennast að við vorum lang ánægðust með lagið hans Ingó Veðurguðs í fyrsta þættinum....

Takk fyrir okkur RÚV, og meira svona! 

Róttæk kennslufræði

Ég er meðlimur í Facebook hópi (sem ég beini þessu bloggi nú m.a. til) sem heitir 'róttæk kennslufræði'. Ekki er alveg ljóst nákvæmlega hvað er átt við með 'róttækri kennslufræði' við það að skoða lýsingu á síðunni, hún er "fyrir kennara og aðra sem hafa áhuga á róttækri kennslufræði" .... 



Ég hef áhuga á róttækri kennslufræði, og ætla aðeins að pæla í þessu með því að setja fram tvo megin strauma sem mín tilgáta er að stór hluti þeirra sem deila áhuganum gætu tilheyrt...

1
Menntun sem frelsandi, mótandi afl í þróun samfélagsins

Þennan straum má rekja til pælinga um menntun sem frelsandi afl í þágu byltingarinnar og róttækra breytinga á auðskiptingu samfélagsins, spekúlantar á borð við Paulo Freire eru hér í miðpunkti. Þessa tegund af róttækri kennslurfæði er líklega helst að finna í tengslum við fullorðinsfræðslu í samtímanum, en í sinni upprunalegu mynd kannski ekki stór fídus í nútímalýðræðisríkjum. Á Vesturlöndum samtímans má segja að arftaki þessara pælinga sé breiðari hugmynd um menntun og menntakerfi sem tæki til félagslegrar jöfnunar. Ég held að allir sem skrifa undir að styðja 'róttæka kennslufræði' myndu samþykkja það. Í orði er menntakerfinu á Íslandi ætlað að vera vetttvangur félagslegs jöfnuðar, en á tímum nýfrjálshyggju og niðurskurðar hafa verið blikur á lofti. Dæmið sem ég vil taka til hér sem raunverulegt vandamál er inntaka í framhaldsskóla samkvæmt einkunnum og myndun þess sem er í hversdagslegu tali kallað 'elítúskólar'. Afleiðing þessa er viðhald stéttakerfis í hinu alþekkta og mikið lofaða 'stéttlausa' samfélags sem við búum í. Ég er líka á þeirri skoðun að inntökupróf í ákveðnar (elítu) greinar í háskólanum sé fyrirbæri sem ætti að setja stórt spurningamerki við. 

2
Fjölbreyttari, lýðræðislegri, meira skapandi (o.s.frv.) kennsluhættir

Hér er um að ræða fjölbreytilegan og iðandi straum af alskonar. Grundvallarsjónarmiðið sem deilt er hér er að kennsluhættir séu of einhæfir og gamaldags í skólum almennt og að þessu þurfi að breyta. Rökin fyrir því að breytinga sé þörf geta verið margskonar, t.d. tengd straumi 1, eða jafnvel tengd því að efla þurfi 'samskiptahæfni' fyrir atvinnulífið. Suðupottur fyrir þessar pælingar eru frískólar af ýmsu tagi, lýðræðisskólar eins og Sudbury skólarnir og þess háttar. Á Íslandi má kannski segja að Hjallastefnan sé dæmi um skondnar tilraunir á þessu sviði. Það er líka skemmtilega próblematískt dæmi, ég leyfi lesendum að íhuga það sjálfum. 

Niðurstaða

Ég stend með fæturna í báðum þessum straumum, en hef örugglega sinnt straumi 2 af meiri natni í starfi mínu og skrifum. Lykilorðið sem nær yfir allt sviðið er að mínu mati samt lýðræði. Lýðræði er ekki bara meirihlutalýðræð. Lýðræðislega aðferð t.d. við inntöku í framhaldsskóla væri að mínu mati e.k. blanda af kvótakerfum og slembiinntöku...... 

David Graeber

já

þetta er nú ekki beint um menntamál, en samt

Í dag hlustaði ég á bönj af vídeóum, viðtölum, samtölum og erindum með anarkistanum, occupy dúddanum og mannfræðingnum David Graeber sem er ákaflega skondinn og skemmtilegur gaur. 

Óvenjulegar pælingar sem ég þarf að melta:

Sovétríkin voru svakalega öflug, og í raun er fullt af sæfæ dóti og mögulega tungllendingin óbeint afrek þeirra, hann kallaði þetta held ég 'massive dreamers'.

Innfæddir sem evrópumenn hittu þegar þeir fundu Ameríku voru hugsanlega uppreisnarmenn (e.k. 'occupy-pakk') sem voru nýlega búin að kollsteypa brútal miðstýrðum samfélögum þar sem mannfórnir og skemmtileg heit ýmis tíðkuðust.

Tækniframþróun hefur metvitað verið heft af elítu heimsins til að koma í veg fyrir að verkalýðurinn hafi of mikinn frítíma,.... og stór hluti okkar sett í það sem hann kallar svo skemmtilega 'bullshit jobs'. 

Anarkistasamfélagið sem var sett upp í Katalóníu á þriðja áratugnum virkaði, en öll helstu veldi heimsins sameinuðust í að þurrka það út ( hef þetta reyndar líka frá Chomsky).... 

Internetið er ekkert sérstaklega merkilegt fyrirbæri, og meginfúnksjón þess er að vera e.k. 'mechanism of control'... blanda af pósthúsi, sjónvarsstöð og bókasafni.... 

Mæli með gúgglun og hlustun á dúddann... 

Ok bæ

þroski og samræming

Í kennslufræði lærðum við um eitthvað sem heitir 'starfskenning' - þ.e.a.s. grundvallarsjónarmið sem liggur að baki öllu starfi hvers kennara. Þetta er áhugaverð og umdeilanleg hugmynd. Í þessu stutta bloggi set ég fram tilgátu um að það séu tveir megin skólar af starfskenningum meðal íslenskra framhaldsskólakennara. Ég held jafnframt fram að margir kennarar séu í hálfgerðu rugli með sig af því að þeir eru að reyna að lifa samkvæmt báðum grunnsjónarmiðum, en hluti kenningar minnar er að þetta sé hugsanlega útilokað.

Fyrri skólann nefni ég 'þroskakenningu'. Þessi hugmynd er einfaldlega það grundvallarsjónarmið að kennari starfi með hópi nemenda og markmiðið sé annars vegar að þessir nemendur fari frá henni með betri þekkingu á einvherju tilteknu sviði, og helst sem aðeins betri manneskjur, í það minnsta aðeins breyttar. Þessi kenning byggir á ákveðnum sveigjanleika gagnvart ólíkum nemendahópum og aðstæðum, leggur mikla áherslu á virkni nemenda og fjölbreytni í vinnubrögðum. Lykilorð hér eru sköpun og fjölbreytileiki.

Seinni skólann er 'samræmingarkenning'. Hér er áherslan á samræmi í mælingum og yfirferð. Hugmyndin er sú að t.d. stúdent í stærðfræði eigi að kunna ákveðin atriði X, Y og Z og að hlutverk kennarans sé að sjá til þess að nemendur nái þessu áfanga við ákveðin aldur, eða á ákveðnu menntastigi. Jafnframt er kennarinn hér hliðvörður æðri menntunar sem tryggir að gæði í færni og þekkingu þeirra sem fara í háskóla sé tryggður. Hér er mikil natni lögð við að fylgja nákvæmum námsáætlunum og að gera vönduð próf. Lykilorð fyrir þennan skóla eru  samræming og yfirferð.

Í grunninn aðhyllist ég þroskakenninguna, en starfa í umhverfi og innan skólakerfis sem einkennist að langmestu leyti af seinni skólanum. Ég geri mér grein fyrir að hér mála ég þetta nokkuð sterkum litum.Ef kerfið væri allt í anda fyrri skólans óttast margir að veröldin eins og við þekkjum hana myndi líða undir lok, en ég held að hún yrði bara ný og góð.

Generatív samræða

Hér kemur hugmynd að samræðuæfingu sem ég prófaði nýverið. Hugmyndin byggir á fyrirbærinu 'generative music' og er inspíreruð af vinnu minni við Biophiliu Bjarkar Gumundsdóttur.

Nemendur sitja í hring og hafa tvo miða til að skrifa á. Áður en æfingin hefst þá er fjallað um hvað regla er. Gott er að gefa sér smá tíma í þetta, og þá koma upp þessar tvær hugmyndir:
-regla eru einhvers konar siðferðileg fyrirmæli, yfirleitt þá bann: það má ekki lemja
-regla leggur fram fyrirmæli um það hvað gerist ef einhver tiltekin skilyrði eru fyrir hendi

Seinni tegundin af reglum er það sem kallað er algóriþmi og er grundvallarfyrirbæri í tölvuforritun.

Þegar komið er á hreint hvers konar fyrirbæri þetta er þá eiga allir að skrifa reglu á blað sem dugar til að velja út einn úr hópnum. Reglan gæti þá verið - sá sem hefur komið til X margra staða/ sá sem býr syðst/ sá sem er fyrstur í stafrófinu. Kennari safnar saman miðunum með reglunum.

Næst snýst umræðan að hugtökum, Hér er hægt að hafa opið eða þröngt svið, en ég valdi að tala um 'heimspekileg hugtök' - sem væru þá hugtök sem eru opin og þarfnast rökræðu til skilgreiningar, þetta eru hugtök á borð við réttlæti, fegurð o.s.frv. Mikilvægt að telja ekki upp of mörg dæmi.

Þegar komið er á hreint hvers konar hugtök á að ræða eru allir beðnir um að skrifa hugtak á seinni miðann, þeim miðum er safnað saman.

Síðan fá allir miða með reglu og miða með hugtaki. Kennari kemrur með einhverja reglu (t.d. nemandinn sem er nýastur í bekknum eða eitthvað) og sá byrjar. Viðkomandi les þá hugtakið sem hún er með og ræðir það stuttlega, markmiðið er ekki að negla það niður heldur að vekja hugrenningatengsl. Þegar búið er að komast að e-s niðurstöðu um það les hún regluna sem hún er með og sá sem er merktur þeirri reglu tekur til máls. Ef reglan virkar ekki þarf að ræða það og laga hana þannig að hún virki. Reglurnar og hugtökin eru hvor tveggja viðfangsefni rannsóknarinnar.

Kostur við þessa aðferð er ákveðið nafnleysi og að vera settur á vald reglunum. Hættan er ef settar eru fram óviðeigandi reglur, og kannski er rétt að renna yfir reglurnar áður en maður dreifir þeim, einkum hjá unglingum.

Markmið: hvað er regla, hvað er hugtak, upphitun, kynnisleikur

Heimspekileg samræða alá Brenfier og Millon

Fyrst

Snemma í júní fór fram námskeið í heimspekilegri samræðu í Reykjavík þar sem leiðbeinendurnir voru hjónin Oscar Brenifier og Isabelle Millon. Ég ætla hér að fara í fljótheitum og samkvæmt minni yfir ákveðna þræði námskeiðsins. Rétt er að taka fram að ég hef áður verið á námskeiði hjá þeim, og bloggaði mas. smá um það líka, en á ensku. Það blogg er hins vegar afleitt, ef þið nennið ekki að lesa lengra hér gætuð þið kannski frekar kíkt á þetta. (þetta er um Derrida)

Ég skipti þessu í tvo hluta, fyrri hluti er gróf lýsing á aðferðinni sem kynnt er á námskeiðinu, og seinni hlutinn örstutt pæling um heimspekina sem kynnt er til sögunnar.

Aðferðin

Þáttakendur sitja í hring, með blöð og skriffæri við hendina. Stjónrandinn (e. moderator) situr fyrir miðju og stýrir framganginum, ein af grunn forsendum aðferðarinnar er sterk, virk og mikil stýring. Einn talar í einu, alltaf eftir að hafa fengið leyfi stjórnanda og málflutningurinn þarf að lúta skýrum lögmálum. Tjáning skal vera stutt. Spurt er spurninga sem svarað með jái/ nei-i / einu orði eða stuttri setningu og svo skal í stuttu máli rökstyðja. Öll hikorð, útskýringar, afsakanir, eða tilraunir til að kvalífísera það sem maður er að segja eru slegnar út af borðinu. Þegar þátttakandi hefur tjáð sig eru hinir spurðir hvort þeir hafi skilið það sem viðkomandi sagði. Ef ekki þá þarf viðkomandi að skýra mál sitt betur/ fá einhvern annan til að útskýra fyrir sig. Þátttakendur ávarpa hverjir aðra með nafni, orða spurningar sínar skýrt. Þegar komin er skýring þá þakka þeir fyrir sig. Einkum er lögð áhersla á að þakka fyrir þegar sýnt hefur verið fram á rökleysu í málflutningi manns. Viðfangsefni samræðunnar eru fyrst og fremst að finna hugtök (e. conceptualisation) og að finna vandamál í staðhæfingum (e. problematisation). Stjórnandi grípur á lofti hugtök eða atriði sem koma til sögunnar og fylgir öllum þráðum, og þarf að vera mjög einbeittur og halda þræðinum skýrum í kollinum á sér. 

Annað sérkenni þessarar aðferðar er hvernig allt er til umræðu. Til að mynda kann að vera að einhver þátttakandi rétti aldrei upp hönd og taki ekki þátt og þá er möguleiki að sú hegðun verði gerð að umræðuefni. Stundum ákveður stjórnandi að höfðu samráði að þátttakandi megi vera áhorfandi (e. observer) ... en sú staða er opin til umræðu og getur orðið rannsóknarefni að finna út af hverju viðkomandi óski slíkrar stöðu. Þátttakendur sem streitast á móti því að svara spurningum já /nei, halda áfram að vísa í tilfinningar sínar eru sérstaklega teknir fyrir og þá er gjarna vísað í að hegðun þeirra sé með einhverjum hætti mynstur. Til að mynda kannski þátttakandi sem fer undan í flæmingi við spurningu sem gengur illa að svara og kemst í uppnám er spurður hvort þetta uppnám stafi af því að hann sé hræddur við að virðast heimskur. Annar sem vill setja á langar ræður kann að vera stimplaður sem besserwisser. Ekkert tillit er tekið til tilfinninga, og þó að einhver bresti í grát eða komist í mikið uppnám er samræðunni ekki hætt.

Áhugavert atriði í þessu er hvernig hópurinn er alltaf notaður sem viðmið. Til dæmis þegar einhver væri spurður 'Lendir þú oft í því að vita ekki hvernig þú átt að svara?' og þátttakandi segði 'nei', þá væri spurt hvað hópurinn haldi - og yfirleitt lendir þá þátttakandinn í því að hópurinn stendur gegn honum. Þessi hugmynd að vísa svona til hópsins byggir á hugmynd um 'common sense', þeas. að hópurinn sé handhafi almennrar skynsemi. Þannig eru mál útkljáð þegar mikill meirihluti hópsins er orðinn sammála, og helst að full samstaða hafi náðst. Þetta er oft mikið þolminmæðisverk, og það er annað einkenni að unnið er í löngum lotum. 

Ég tel að þessi aðferð hafi margi kosti. Það myndast töluverð spenna og fyrir mína parta finnst mér gott að eyða miklum tíma í að þegja og hlusta (sem er mér ekki alltaf tamt). Sú nálgun að leiða tilfinningar hjá sér með þessum hætti er óþægileg og ég hugsa að það gæti reynst býsna erfitt. Þegar þau hjón eru með sessjónir er allt tekið upp, og ég held að ef þær upptökur séu skoðaðar sé ekki um neitt að ræða sem gæti flokkast sem ofbeldi eða einelti, þetta snýst einfaldlega um að gefa sig á hendur reglunum og fylgja þeim. 

Heimspekin

Heimspeki Brenifier og Millon hvílir á hefð rökhyggjunnar (e. rationalism) og heimspekingarnar sem oftast er vísað til eru Spinoza og Kant. Brenifier vísar oft í Sókrates sem sína helstu fyrirmynd, og þegar þátttakendur eru upp á kant (no pun intended) við hann fer hann gjarna að tala um hvernig Sókrates var tekinn af lífi. Þannig sviðsetur hann sig sem rómantíska hetju heimspekinnar, og óvinurinn er afstæðishyggju og cuddly-wuddly miðjumoð og ofurtillitsemi samtímans. Ræðum það aðeins síðar. Samkvæmt greiningu sem ég held að sé mögulega óbirt þá skipti Páll Skúlason heitinn heimspeki í þrennt: Lífspeki/ frumspeki / aðferð. Lífspeki skipti hann svo í epíkúrisma/ stóuspeki / efahyggju - Frumspeki í hughyggju /efnishyggju / tilgangshyggju og Aðferð í greinin / lýsing / kerfi, Próf þetta á heimspeki BM. 

Lífspekin er klárlega af meiði stóuunnar. Hér á að leiða tilfinningar hjá sér, og stýra þeim með huganum. Það er mikilvæg lexía í erfiðri stöðu í samræðunni að við getum stjórnað viðbrögðum okkar. Svona aðstaða er að mínu mati mjög góð leið til að finna fyrir og vinna með sína eigin meðvirkni, og leið til að gráta eða verða reiður í algjörlega öruggu umhverfi og ef maður vinnur úr reynslunni mögulega hollt og að öllum líkindum skaðlaust. Auk þessa er ákveðin meinlætahugsun í gangi, sem er líka svolítið rómantísk, jafnvel væmin, sem gengur út á að það sem fengist er við í samræðunum þarna sé það allra mikilvægasta sem maður gerir, og ef maður er að hugsa um barnabörnin eða tómatana sína sé maður í einhverjum skilningi á villigötum, þetta er svoldið krúttlegt en erfitt að taka alvarlega. Annar þráður sem verður að teljast lífspekilegs eðlis, og kannski sá sem best komst til skila er hugmynd Sartre um vanheilindi (e. bad faith), það er þegar við komum ekki heil fram, segjum ekki það sem við meinum. Þannig sviðsetja þátttakendur gjarna einhverja afstöðu sem þeir hafa ekki í alvörunni til að verja einhverja hugmynd um sjálfa sig, sem er á endanum bara gríma - og verða þannig lifandi dæmi um þessa heimspekilegu hugmynd.

Frumspekin er að mínu mati e.k. hughyggja. Með hugsun okkar komumst við að niðurstöðum sem eru sannar og ekkert afstætt við það. Ekki er þörf á að vísa í ytri reynslu til að staðfesta þær. Þetta er hugsun sem þátttakendur eru óvanir og mjög hollt að komast í kynni við hana. Sá hluti þessarar hugsunar sem er ættuð frá Descaretes að mér skilst að skýrleikur=sannleikur finnst mér það sem Þorsteinn Gylfason kallaði 'bersýnilega fráleitt'. Hins vegar finnst mér skírskotunin til hópsins sem handhafa almennrar skynsemi áhugaverð og frumleg (gegn sérfræðingadýrkun), og líka þá leið til að díla við alls konar hártoganir og útúrsnúninga. Áhugavert er svo að hafa það í huga að MB hafa haft mikinn áhuga á heimspeki súfísta, búddista og zen búddista... .mikið af slíkri mystík teygir sig í átt að efahyggju og afstæðishyggju og ég þykist finna ákveðna hugmyndalega spennu í vinnu þeirra sem er mjög áhugaverð. Eitt af því sem t.d. er talað um hjá þeim mikið er að deyja til heimspekinnar, sem er e.k. nirvana - en slík upplifun tengist oft einhvers konar hugljómum um að í raun sé ekkert ábyggilegt og að öll kerfi séu blekking; þau virðast hins vegar standa fast á því að heimspeki hvíli á ákveðnum traustum forsendum sem hægt sé að finna og við getum treyst. 

Aðferð MB er augljóslega greining. Það er alltaf farið frá staðhæfingu og inn í hvernig hún sé rökstudd, en lítið um að farið sé í flóknari lýsingar á verunni eða slíkt, og ekki er hægt að sjá að um sé að ræða heimspekikerfi. Hér væri kannski hægt að gera athugasemd við stórkallalegar yfirlýsingar MB (einkum B) um 'póst-módernisma' sem er einhvers konar regnhlífarhugtak yfir það sem Þursaflokkurinn orðaði með þeim hætti að 'nútíminn sé trunta, með tóman grautarhaus' - og meðal annars þá vill B gangast við einhverjum af því sem kallað hefur verið 'grand narratives'. Mér finnst svona grautarleg notkun á hugtökum ekki sæmandi. Í fyrsta lagi er 'póstmódernismi' margt annað og miklu fleira, hugtakið er svo breitt og útjaskað að það er alveg ónýtt, allavega til að nota það svona. Jafnframt er svona 'allt var betra í gamla daga' og allt sem þið vitleysingarnar eruð að gera er bara ræpa svoldið svona þreytandi og banalt. Jafnframt finnst mér hvernig hann notar 'sálfræði' (e. psychology) afskaplega ónákvæmt og einkennilegt. Sálfræði er vísindagrein sem inniheldur margs konar stefnur og strauma, kenningar aðferðir og hugmyndir og að ætla að klína meintu dugleysi og hugsunarleysi samtímans á hana, í bandalagi við hinn illskeytta póstmódernisma finnst mér ósæmandi. Það er ekki að segja að tendensar í að taka ofurtillit til einstaklinga, feimni við að taka afstöðu, og kannski léleg hugsun sé ekki vandamál í samtímanum - rætur vandans eru bara flóknari og krefjast nákvæmari meðhöndlunnar en að sveifla fram einhverjum klisjum - nokkuð sem annars er fjarri í vinnubrögðum MB. 

 Í lokin

Námskeið hjá þeim hjónum Oscar Brenifier og Isabelle Millon eru sterk og merkileg reynsla. Ég er ekki í nokkrum vafa um að þátttaka í þeim hefur gert mig að betri kennara, betri heimspekingi og jafnvel betri manneskju. Ég er gagnrýninn á margt sem þau gera og segja, en ég tel að þarna sé á ferðinni dæmi sem er mjög hollt að takast á við, einkum þeim sem vinna í umhverfi þar sem mannleg samskipti eru í öndvegi og þeim sem hafa áhuga á lifandi iðkun heimspekinnar.